Zog nit keyn mol

"Zog nit keyn mol" (Never Say; Yiddish: זאָג ניט קיין מאָל‎, [zɔg nit kɛjn mɔl]) sometimes "Zog nit keynmol" or "Partizaner lid" [Partisan Song]) is a Yiddish song considered one of the chief anthems of Holocaust survivors and is sung in memorial services around the world.

Jewish partisans' anthem in the Jewish partisans' memorial in Giv'ataym, Israel

History

The lyrics of the song were written in 1943 by Hirsh Glick, a young Jewish inmate of the Vilna Ghetto. The title means "Never Say", and derives from the first line of the song. Glick's lyrics were set to music from a pre-war Soviet song written by Pokrass brothers, Dmitri and Daniel, "Терская походная" (Terek Cossacks' March Song), also known as "То не тучи - грозовые облака" (Those aren't clouds but thunderclouds), originally from the 1937 film I, Son of Working People (story by Valentin Kataev).

Glick was inspired to write the song by news of the Warsaw Ghetto Uprising. During World War II, "Zog nit keyn mol" was adopted by a number of Jewish partisan groups operating in Eastern Europe. It became a symbol of resistance against Nazi Germany's persecution of the Jews and the Holocaust.

Lyrics

Original lyrics

Yiddish in transliteration Zog nit keyn mol, az du geyst dem letstn veg, Khotsh himlen blayene farshteln bloye teg. Kumen vet nokh undzer oysgebenkte sho, S'vet a poyk ton undzer trot: mir zaynen do! Fun grinem palmenland biz vaysn land fun shney, Mir kumen on mit undzer payn, mit undzer vey, Un vu gefaln s'iz a shprits fun undzer blut, Shprotsn vet dort undzer gvure, undzer mut! S'vet di morgnzun bagildn undz dem haynt, Un der nekhtn vet farshvindn mit dem faynt, Nor oyb farzamen vet di zun in dem kayor – Vi a parol zol geyn dos lid fun dor tsu dor. Dos lid geshribn iz mit blut, un nit mit blay, S'iz nit keyn lidl fun a foygl oyf der fray, Dos hot a folk tsvishn falndike vent Dos lid gezungen mit naganes in di hent. To zog nit keyn mol, az du geyst dem letstn veg, Khotsh himlen blayene farshteln bloye teg. Kumen vet nokh undzer oysgebenkte sho – S'vet a poyk ton undzer trot: mir zaynen do!

English translation Never say that you're going your last way Although the skies filled with lead cover blue days Our promised hour will soon come Our marching steps ring out: 'We are here!' From green lands of palm to lands with white snow We come with our pain and our woes And from where a spurt of our blood falls Will sprout our strength and our courage Today the morning sun will accompany us And our enemies will fade away with yesterday But if the sun waits to rise Like a password this song will go from generation to generation This song is written with blood and not with [pencil] lead It's not a tune sung by birds in the wild This song was sung by people amidst collapsing walls Sung with rifles in their hands So never say that you're going your last way Although the skies filled with lead cover blue days Our promised hour will soon come Our marching steps ring out: 'We are here'!

Original Yiddish ,זאָג ניט קיין מאָל, אַז דו גייסט דעם לעצטן וועג .כאָטש הימלען בלײַענע פֿאַרשטעלן בלויע טעג – קומען וועט נאָך אונדזער אויסגעבענקטע שעה !ס׳וועט אַ פּויק טאָן אונדזער טראָט: מיר זײַנען דאָ ,פֿון גרינעם פּאַלמענלאַנד ביז ווײַסן לאַנד פֿון שניי ,מיר קומען אָן מיט אונדזער פּײַן, מיט אונדזער וויי ,און וווּ געפֿאַלן ס׳איז אַ שפּריץ פֿון אונדזער בלוט !שפּראָצן וועט דאָרט אונדזער גבֿורה, אונדזער מוט ,ס׳וועט די מאָרגנזון באַגילדן אונדז דעם הײַנט ,און דער נעכטן וועט פֿאַרשווינדן מיט דעם פֿײַנט – נאָר אויב פֿאַרזאַמען וועט די זון אין דעם קאַיאָר .ווי אַ פּאַראָל זאָל גיין דאָס ליד פֿון דור צו דור ,דאָס ליד געשריבן איז מיט בלוט, און ניט מיט בלײַ ,ס׳איז ניט קיין לידל פֿון אַ פֿויגל אויף דער פֿרײַ דאָס האָט אַ פֿאָלק צווישן פֿאַלנדיקע ווענט .דאָס ליד געזונגען מיט נאַגאַנעס אין די הענט ,טאָ זאָג ניט קיין מאָל, אַז דו גייסט דעם לעצטן וועג .כאָטש הימלען בלײַענע פֿאַרשטעלן בלויע טעג – קומען וועט נאָך אונדזער אויסגעבענקטע שעה !ס׳וועט אַ פּויק טאָן אונדזער טראָט: מיר זײַנען דאָ

See also

• Bella ciao

References

• Fisher, Adam. An Everlasting Name: A Service for Remembering the Shoah. West Orange, NJ: Behrman House, 1991.
• Kalisch, Shoshana and Barbara Meister. Yes, We Sang! Songs of the Ghettos and Concentration Camps. New York: Harper & Row, 1985.

External links

• Music and the Holocaust - Zog Nit Keynmol with archive recording by Dr David Boder.
• "Zog Nit Keynmol" Zemerl.com.
• זאָג נישט קיינמאָל! Yiddish text.
• Songs of the Holocaust
• Music of the Partisans
• Leaden Skies, musical physical theater work